Skrócona szyjka macicy [Przyczyny, Objawy, Pessar]
Skrócona szyjka macicy zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego. W warunkach fizjologicznych szyjka powinna zacząć się skracać dopiero na krótko przed porodem. Zdarza się jednak, że u niektórych kobiet proces ten następuje dużo szybciej. W związku z tym niezwykle ważne jest, aby lekarz monitorował jej długość przy każdej wizycie kontrolnej.
- Skrócona szyjka macicy to jeden z najczęstszych problemów wpływających na przebieg ciąży.
- W prawidłowych warunkach szyjka macicy w ciąży powinna pozostać długa i zamknięta aż do końca trzeciego trymestru. Zdarza się jednak, że zwiększony nacisk rosnącego płodu powoduje jej szybsze skracanie się i rozwieranie.
- Skracająca się szyjka macicy znacznie zwiększa ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego, dlatego konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.
- W zależności od stopnia skrócenia szyjki macicy i indywidualnej oceny lekarza, może on zalecić pacjentce oszczędny tryb życia lub skierować ją na założenie pessara lub szwu okrężnego.
- Pessar, niewielki silikonowy krążek, to metoda zdecydowanie mniej inwazyjna, która odciąża szyjkę macicy i w ten sposób zapobiega jej skracaniu. Może być założony w gabinecie lekarskim bez znieczulenia.
- Szew okrężny zamyka ujście szyjki macicy i hamuje jej dalsze rozwieranie się. Jest to jednak metoda inwazyjna, wymagająca znieczulenia ogólnego lub zewnątrzoponowego.
Skrócona szyjka macicy w ciąży
Macica swoim kształtem przypomina odwróconą do góry nogami gruszkę. Szyjka macicy stanowi dolną część tego narządu, o kształcie rurki, która powoli przechodzi w pochwę. Prawidłowa długość szyjki macicy wynosi około 3-4 centymetry, choć u niektórych kobiet obserwowana jest krótka szyjka macicy, o długości mniej więcej 2,5 centymetra.
Szyjka macicy charakteryzuje się walcowatym kształtem i dwoma ujściami: wewnętrznym do jamy macicy i zewnętrznym skierowanym w kierunku pochwy. W warunkach fizjologicznych szyjka jest nieznacznie rozwarta po to, aby plemniki mogły dotrzeć do komórki jajowej. Jej kształt niewiele się zmienia w trakcie trwania cyklu miesiączkowego.
W momencie kiedy dochodzi do zapłodnienia ujście szyjki macicy zamyka się gęstym czopem śluzowym, który stanowi barierę ochronną dla różnego rodzaju drobnoustrojów. Szyjka staje się wtedy wydłużona i twarda i w takim stanie powinna pozostać praktycznie aż do momentu porodu. Skracanie szyjki macicy w ciąży, w połączeniu z jej zmiękczaniem i stopniowym rozszerzaniem się to jeden z pierwszych objawów zbliżającego się porodu. Zbyt wcześnie skracająca się szyjka macicy, co czasem następuje już pod koniec drugiego lub na początku trzeciego trymestru, stanowi bezpośrednie zagrożenie ciąży i wymaga interwencji lekarskiej.
Przyczyny skracania się szyjki macicy
Macica to jeden wielki mięsień gładki, natomiast sama szyjka zbudowana jest w dużym stopniu z mało elastycznej tkanki łącznej. Gdy płód zaczyna intensywnie rosnąć (czyli od drugiego trymestru) szyjka macicy staje się dużo bardziej obciążona. To właśnie ten wzmożony nacisk, w połączeniu z jej niewydolnością prowadzi do porodu przedwczesnego lub poronienia.
Na skracanie się szyjki macicy najbardziej narażone są kobiety, u których nastąpił już wcześniejszy poród lub przeżyły poronienia. Właśnie dlatego na pierwszej wizycie ginekologicznej należy poinformować lekarza o przebiegu poprzednich ciąż. Dzięki temu będzie on mógł wdrożyć odpowiednią profilaktykę, polegającą przede wszystkim na regularnych dopochwowych badaniach USG, dzięki którym możliwy jest precyzyjny pomiar długości szyjki macicy i jej ewentualnego rozwarcia.
Jeżeli chodzi o skracanie szyjki macicy, przyczyny nie zawsze są możliwe do ustalenia. Często bowiem niewydolność szyjki macicy pojawia się pomimo tego, że kobieta dba o siebie i dziecko. U podłoża problemów ze zbyt krótką szyjką macicy w ciąży mogą leżeć czynniki wrodzone, hormonalne a także różnego rodzaju urazy. Wśród przyczyn skracania się szyjki macicy wymienia się między innymi:
- dużą wagę dziecka,
- zaburzenia hormonalne,
- uszkodzenie mechaniczne szyjki macicy podczas wcześniejszych zabiegów (np. rozszerzanie szyjki, łyżeczkowanie, wymuszone poronienie),
- intensywny tryb życia ciężarnej,
- nieprawidłową produkcję kolagenu i elastyny, przez co szyjka jest słaba i mało elastyczna,
- wrodzone wady szyjki macicy,
- konizację części pochwowej szyjki.
Szacuje się, że około 2% ciąż jest powikłanych niewydolnością szyjki macicy.
Skracanie szyjki macicy – objawy
Jak rozpoznać skróconą szyjkę macicy? W większości przypadków nie daje ona żadnych objawów. W związku z tym często dopiero w trakcie badania ginekologicznego stwierdzane jest skracanie szyjki macicy. Objawy, które mogą mu czasami towarzyszyć to przede wszystkim:
- bóle w dolnej części kręgosłupa,
- uczucie rozpierania w dole brzucha,
- bolesne skurcze brzucha,
- zwiększona ilość upławów,
- krwawienie lub brunatne plamienie,
- bóle przypominające bóle menstruacyjne,
- spinanie się brzucha.
W przypadku zauważenia u siebie któregokolwiek ze wspomnianych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. W większości przypadków ginekolog regularnie kontroluje stan szyjki w trakcie oburęcznego badania na fotelu ginekologicznym. Dopiero gdy jest ku temu wskazanie wykonuje przezpochwowe badanie USG, pozwalające na dokładniejszą ocenę jej stanu. Rozpoznanie niewydolności szyjki macicy nie należy jednak do najłatwiejszych zadań, przede wszystkim z uwagi na fakt, iż w II trymestrze często dochodzi o niewielkiego fizjologicznego rozwarcia. Istotne jest również, by ocena długości szyjki była dokonywana za każdym razem przez tego samego ginekologa. Znacznie podnosi to bowiem wiarygodność wykonywanych pomiarów.
Pessar czy szew – co wybrać? Metody leczenia skróconej szyjki macicy
Współcześnie na szczęście znane są metody leczenia niewydolności szyjki macicy. W zależności od stopnia skrócenia mogą one obejmować:
- Leczenie zachowawcze
- Leczenie farmakologiczne
- Leczenie operacyjne
Jeżeli szyjka macicy w ciąży jest tylko nieznacznie skrócona, lekarz zazwyczaj zaleca pacjentce:
- oszczędzanie się,
- odpoczywanie jak najwięcej w pozycji leżącej (aby zmniejszyć ucisk płodu na szyjkę),
- unikanie dźwigania i stresu,
- zrezygnowanie z aktywności fizycznej.
W większości przypadków konieczne jest również zrezygnowanie ze współżycia, które nasila czynności skurczowe. Skrócona szyjka jest oczywiście podstawą do uzyskania zwolnienia lekarskiego i pozostawania w domu. Dodatkowo zazwyczaj ginekolog wprowadza od razu środki farmakologiczne, obejmujące suplementację magnezem, leki rozkurczowe oraz niewielkie dawki progesteronu.
Jeśli pomimo wdrożenia niezbędnych środków profilaktycznych szyjka macicy skraca się nadal, konieczne jest podjęcie bardziej drastycznych kroków. W zależności od preferencji i doświadczeń lekarza, a także obrazu klinicznego niewydolności, może on zdecydować o założeniu pacjentce pessara lub szwu okrężnego na szyjkę. Na czym polega każda z tych metod?
Pessar
Pessar to niewielki, okrągły pierścień wykonany z silikonu medycznego, który założony na szyjkę macicy odciążą ją i zapobiega jej skracaniu. Zazwyczaj zakładany jest między 20-28 tygodniem ciąży i ściągany, kiedy ciąża zostaje uznana za donoszoną, czyli w 38 tygodniu. W większości przypadków zabieg nie wymaga wizyty w szpitalu. Lekarz może bowiem założyć pessar w swoim gabinecie podczas badania ginekologicznego. Choć moment zakładania krążka na szyjkę nie należy do najprzyjemniejszych, nie wymaga on żadnych środków znieczulających.
Należy pamiętać o tym, że nawet mając założony pessar trzeba zachować ostrożność i jak najwięcej odpoczywać. Warto również dbać o prawidłową higienę intymną, ponieważ pessar jako ciało obce w pochwie zwiększa ryzyko występowania infekcji intymnych. Niektórzy lekarze z tego powodu zalecają profilaktyczne stosowanie globulek dopochwowych. Czasem zdarza się, że założony pessar wypada. Może to być spowodowane jego obsunięciem się lub wadą w budowie macicy. Pacjentka powinna umyć go pod ciepłą wodą (bez środków chemicznych) i zabezpieczyć, a następnie skontaktować się z lekarzem prowadzącym ciążę.
Szew okrężny
Szew okrężny, inaczej nazywany szwem McDonaldsa to bardziej inwazyjna metoda, wymagająca znieczulenia zewnątrzoponowego lub ogólnego, która może być wdrożona już na początku drugiego trymestru, czyli około 12-14 tygodnia ciąży. Szew zakładany jest dookoła szyjki, zamykając tym samym jej ujście zewnętrzne i hamując dalsze rozwieranie się. Zdejmowany jest pod koniec ciąży, a niejednokrotnie dopiero w momencie rozpoczęcia akcji porodowej.
Bez względu na to, którą z metod wybierze lekarz prowadzący, konieczne jest wykonanie posiewu z pochwy i oceny stopnia jej czystości, a w przypadku szwu także badania CRP. Ewentualna infekcja intymna stanowi bowiem poważne przeciwwskazanie zarówno do założenia pessara położniczego jak i szwu okrężnego.
Zobacz też: Dystocja szyjkowa: przyczyny, leczenie i powikłania
Skrócona szyjka w różnych okresach ciąży
Jak już zostało wcześniej wspomniane, w prawidłowym przebiegu ciąży szyjka macicy skraca się dopiero pod koniec trzeciego trymestru, przygotowując się tym samym do zbliżającego się wielkimi krokami porodu. Jeżeli u kobiety w wywiadzie lekarskim nie stwierdzono zwiększonego ryzyka niewydolności szyjki macicy, badanie kontrolne przeprowadza się po raz pierwszy około 16-22 tygodnia ciąży.
Przyjmuje się, że prawidłowa szyjka macicy powinna być twarda i zamknięta, o długości około 3 centymetrów, jednak nie mniejszej niż 2,5 cm, aż do momentu kiedy ciąża zostanie uznana za donoszoną. Skrócona szyjka macicy w 24 tygodniu ciąży, podobnie jak i w tygodniach późniejszych stanowi podstawę do wdrożenia odpowiedniego postępowania prewencyjnego, zwłaszcza jeżeli towarzyszą jej skurcze, uczucie ucisku czy plamienia. Należy pamiętać jednak o tym, że w trzecim trymestrze może następować powolne skracanie się szyjki przed porodem, głównie pod wpływem zwiększonej masy płodu. Dlatego też może zdarzyć się sytuacja, kiedy długość szyjki macicy w 32 albo 33 tygodniu ciąży będzie mniejsza niż ta zmierzona np. 3-4 tygodnie wcześniej. Najważniejsze jest jednak to, aby nie pojawiało się rozwarcie. Jeżeli ujście pozostaje zamknięte, nawet znacznie skrócona szyjka macicy w 35 tygodniu ciąży nie powinna stanowić powodu do niepokoju. Wymaga ona jednak z pewnością większej kontroli ze strony lekarza i oszczędzanego trybu życia ciężarnej.
Skrócona szyjka macicy w pytaniach i odpowiedziach
1. Czy skrócona szyjka macicy może wrócić do normy?
Raz skrócona szyjka macicy nie może się wydłużyć. Po wdrożeniu odpowiednich środków zapobiegawczych możliwe jest jednak zatrzymanie tego procesu, przez co szyjka wraz z rozwojem ciąży może przyjąć wartości uznawane za akceptowalne dla danego tygodnia ciąży. Wiele zależy również od tego, jak jest ona mierzona, dlatego zaleca się, aby pomiary kontrolne były dokonywane przez tego samego lekarza ginekologa.
2. Czy krótka szyjka macicy ułatwia poród?
Nie ma żadnych dowodów na to, że krótka szyjka macicy ułatwia poród. Najważniejszy jest bowiem fakt samego rozwarcia. Jeżeli szyjka jest zamknięta, jej długość nie ma w tym wypadku większego znaczenia.
3. Czym grozi krótka szyjka macicy w ciąży?
Krótka szyjka macicy, określana również jako niewydolność szyjki macicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem poronienia lub porodu przedwczesnego. W związku z tym wymaga ona bezwzględnie interwencji ze strony lekarza.
4. Jak leżeć przy skróconej szyjce macicy?
W przypadku skracającej się szyjki macicy zaleca się leżenie przede wszystkim po to, aby zmniejszyć nacisk na nią. W związku z tym najlepszą pozycją wydaje się być ta, w której miednica i nogi znajdują się nieco wyżej niż reszta ciała.
Źródła:
https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-68731408-81a7-4cca-80f5-f8ca3eb1a742/c/06_.pdf
https://www.ptmp.com.pl/png/png2z1_2009/PNG21-5-Pokrzywnicka.pdf
https://2wl.wum.edu.pl/sites/2wl.wum.edu.pl/files/streszczenie_rozprawy_lek._a._kociszewska.pdf
https://www.herbich.pl/content/files/praca_naukowa_porownanie.pdf
https://podyplomie.pl/ginekologia/31236,niewydolnosc-szyjki-macicy
https://pessar.pl/wp-content/uploads/2018/01/Pessary_po%C5%82o%C5%BCnicze_artyku%C5%82.pdf
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
W tych muzeach nie będziecie się nudzić. Majówka last minute
Co zrobić żeby trampolina nie elektryzowała?
Majówka w szkole 2024. Uczniów szkół średnich czeka wyjątkowo długi weekend. Ile będzie wolnego?
Jedynka na koniec roku 2023/2024. Czy z jedną jedynką można przejść do następnej klasy?
Najlepsze aplikacje edukacyjne dla dzieci w wieku 6-8 lat. TOP 6 polecanych programów do nauki, rozwoju i kreatywnej zabawy
- Rodzice.pl
- Ciąża
- Zdrowie w ciąży
- Skrócona szyjka macicy [Przyczyny, Objawy, Pessar]
Hemoroidy w ciąży: Profilaktyka, Objawy, Leczenie
Wstydliwy problem – hemoroidy w ciąży Hemoroidy są problemem dotykającym bardzo dużą liczbę kobiet w ciąży (40-85%). Ale co to właściwie są hemoroidy? Hemoroidy to poszerzenia fizjologicznie występujących struktur w...
Czytaj dalej →Wpływ niedoczynności tarczycy na zajście w ciążę
Niedoczynność tarczycy to choroba, która dotyka kobiet 5 razy częściej niż mężczyzn. Jest to zaburzenie szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży, a także bywa czasem powodem problemów z zajściem w...
Czytaj dalej →Co na ból zęba w ciąży? Poznaj sprawdzone sposoby
Ból zęba to jedna z najbardziej dokuczliwych dolegliwości. Kiedy zaczynamy go odczuwać najczęściej od razu sięgamy po tabletkę i dzwonimy do stomatologa, aby umówić się na wizytę. Dla kobiet w...
Czytaj dalej →Gorączka w ciąży: od ilu stopni mówi się o podwyższonej temperaturze w ciąży?
Nieznacznie podwyższona temperatura ciała na początku ciąży jest stanem fizjologicznym, natomiast gorączka w ciąży jest powodem do niepokoju. Najczęściej jej przyczyną jest infekcja lub toczący się w organizmie proces zapalny....
Czytaj dalej →Czy żółte upławy w ciąży to powód do zmartwień?
Upławy w ciąży są zjawiskiem całkowicie normalnym, które nie wskazuje na stan chorobowy. Nie oznacza to jednak, że przyszła mama nie powinna zachować wzmożonej czujności. Jeżeli w okresie ciąży pojawi...
Czytaj dalej →Herbata z liści malin w ciąży – czy jest bezpieczna? Mimo bogatych właściwości trzeba zachować ostrożność
Już od wieków wiadomo, że w przyrodzie drzemie ogromne bogactwo zdrowia. Jedną z takich naturalnych substancji, które mogą korzystnie wpływać na funkcjonowanie naszego organizmu jest napar ze świeżych liści malin....
Czytaj dalej →Szczepienia w ciąży – Czy można się szczepić w ciąży?
Ostatnio bardzo często ponawianym tematem są szczepienia w ciąży. Wiele mówi się o pakiecie szczepień obowiązkowych, które powinna przyjąć przyszła mama lub kobieta planująca potomstwo. Z drugiej strony słychać jednak...
Czytaj dalej →Katar w ciąży: Rodzaje kataru w ciąży i sposoby na radzenie sobie z nim
Katar w ciąży. Każda przyszła mama powinna w sposób szczególny dbać o swoje zdrowie, gdyż zmiany hormonalne związane z ciążą, wpływają na osłabienie odporności, a ponadto w ciąży jest znacznie...
Czytaj dalej →Opryszczka wargowa w ciąży [przyczyny, objawy, leczenie i skutki]
Opryszczka wargowa w ciąży: małe, swędzące pęcherzyki wypełnione płynem, które łatwo pękają powodując rozsiewanie wirusa. W zależności od typu wirusa, który wywołał te nieprzyjemne objawy, może być zlokalizowana zarówno na...
Czytaj dalej →Chlamydia: bakteria, która może prowadzić do bezpłodności
Chlamydia trachomatis to najczęściej spotykane bakterie z grupy bakterii, które wywołują chorobę – tak zwaną chalmydiozę. Bakterie te są przenoszone najczęściej drogą płciową, a w przypadku zaniedbania leczenia mogą prowadzić...
Czytaj dalej →Cukrzyca ciążowa: przyczyny, objawy, zagrożenia
Jestem słodką mamą – ABC cukrzycy ciążowej „Ma pani cukrzycę ciążową” – to diagnoza, którą słyszy nawet 10% przyszłych mam. U większości z nich choroba nie daje żadnych objawów, część...
Czytaj dalej →Czy nospa jest bezpieczna w ciąży? Dawkowanie i możliwe skutki uboczne
Nospa w ciąży jest często stosowana na różne dolegliwości. Według wielu lekarzy jest to najczęściej stosowany lek u kobiet ciężarnych. No-Spa jest lekiem o działaniu przeciwbólowym i rozkurczającym. Kobiety w...
Czytaj dalej →Suchość pochwy w ciąży, po porodzie i przy karmieniu piersią. Temat tabu czy dolegliwość typowa dla mam?
Suchość pochwy w ciąży to dolegliwość, która może prowadzić do wielu nieprzyjemnych konsekwencji. W większości przypadków, nie jest jednak niebezpieczna. Warto wiedzieć, jak jej zapobiegać, co zrobić, kiedy się pojawi...
Czytaj dalej →Ciąża po 40. roku życia — o czym należy pamiętać?
W dzisiejszych czasach kobiety często decydują się na ciążę w późniejszym wieku, co wynika z wielu różnych czynników. Jednakże warto pamiętać, że decyzja ta niesie ze sobą większe ryzyko wad...
Czytaj dalej →Zakażenie układu moczowego w ciąży
Zakażenie układu moczowego w ciąży (ZUM) – co to takiego? Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest to sytuacja, w której w układzie wydalniczym znajdują się bakterie. Nie dotyczy to ostatniego odcinka...
Czytaj dalej →Czy piwo Karmi wpływa na laktację?
Piwo Karmi i bardziej obfita laktacja Pierwszą rzeczą jaką usłyszałem od mojej mamy gdy ta dowiedziała się o tym blogu było: Koniecznie napisz o odgazowanym Karmi, które wpływa na laktację....
Czytaj dalej →Menu weselne
Jakie menu wybrać na swoje wesele? Muszą to być potrawy, które trafią w gusta wszystkich gości. Bo przecież świeże i smaczne dania to już pół sukcesu udanego wesela (no może...
Czytaj dalej →Przygotowania do ślubu – od czego zacząć?
Zaręczyliście się, powiadomiliście o tym fakcie rodzinę i co dalej? Od czego zacząć przygotowania do ślubu? Co jest ważne, a co mniej? Zobaczcie! Wbrew pozorom przygotowania do ślubu nie są łatwe....
Czytaj dalej →