Obturacyjny bezdech senny u dzieci – wspomaganie aparatem CPAP

Obturacyjny bezdech senny u dzieci – jak go rozpoznać?

Zdrowe dziecko śpi z zamkniętą buzią, a jego oddech jest miarowy i cichy. Oczywiście epizody chrapania czy wybudzania mogą zdarzyć się np. przy przeziębieniu, jednak jest to stan przejściowy. Jeśli dziecko chrapie cały czas lub cały czas śpi z otwartymi ustami, czujny rodzic powinien się zaniepokoić. To mogą – choć nie muszą – być pierwsze objawy bezdechu sennego.

Obturacyjny bezdech senny (OBS) to stan, w którym w wyniku wiotczenia tkanek miękkich podczas snu całkowicie zamyka się światło dróg oddechowych. Występują wtedy charakterystyczne, kilkunastosekundowe przerwy w oddychaniu, które kończą się gwałtownym wdechem. Dziecko może zacząć się wtedy kręcić, a nawet wybudzić. Jedną z metod leczenie OBS jest aparat CPAP. Pomaga on udrożnić zablokowane drogi oddechowe.

Objawami występującymi w ciągu dnia są m.in. nadmierna senność, trudności w koncentracji, nerwowość, zaburzenia uwagi (w niektórych przypadkach problemy z nauką diagnozowane jako ADHD miały swoją przyczynę w nieleczonym bezdechu sennym), a nawet agresja i lunatykowanie.

Jakie są przyczyny bezdechu sennego u dzieci?

Najczęstszą przyczyną bezdechu sennego u dzieci są wady anatomiczne dróg oddechowych, takie jak m.in. przerośnięte migdałki, przerośnięty język czy wady zgryzu. Niestety, w ostatnich latach w gabinetach laryngologicznych coraz częściej pojawiają się cierpiące na bezdech dzieci z nadwagą i otyłością. Większym ryzykiem obarczone są osoby z zespołem Downa oraz z porażeniem mózgowym. Tendencja do OBS bywa też dziedziczna.

Jak leczyć bezdech senny u dzieci?

Nieleczony bezdech senny u dzieci powoduje dużo poważniejsze konsekwencje zdrowotne niż u dorosłych. Przerwy w oddychaniu powodują m.in. niedotlenienie tkanek i mózgu. W rezultacie rozwój dziecka zostaje zaburzony – tak pod względem fizycznym, jak i psychicznym oraz emocjonalnym. W późniejszym życiu taki człowiek może mieć problemy z układem nerwowym i sercowo-naczyniowym.

Leczenie bezdechu sennego u najmłodszych polega przede wszystkim na wyeliminowaniu jego przyczyny. Najczęściej jest to przerost migdałków – jeśli metody farmakologiczne i podnoszenie odporności nie przyniosą spodziewanego efektu, lekarz decyduje o ich wycięciu. W pozostałych przypadkach może pomóc m.in. redukcja masy ciała czy inne zabiegi chirurgiczne.

Ze względu na coraz większą częstotliwość występowania OBS u dzieci, obecnie w leczeniu wykorzystuje się metody, które wcześniej zarezerwowane były wyłącznie dla dorosłych. Jedną z nich jest nocne wspomaganie oddychania przy użyciu aparatu CPAP. Leczenie takie stosuje się przede wszystkim u tych małych pacjentów, których współistniejące zaburzenia anatomiczne nie nadają się do korekty chirurgicznej. Wskazaniem do wykorzystania tej techniki są też niektóre schorzenia neurologiczne, choroby układu oddechowego czy zaburzenia nerwowo-mięśniowe.

Co to jest aparat CPAP?

Aparat CPAP to specjalistyczne urządzenie medyczne wytwarzające dodatnie ciśnienie, które za pomocą elastycznej rurki i maski jest wtłaczane podczas snu w drogi oddechowe pacjenta. Następuje wtedy usztywnienie tkanek miękkich, które podczas nocnego odpoczynku ulegają wiotczeniu. W ten sposób odblokowane zostaje światło dróg oddechowych, a pacjent już po kilku dobach stosowania aparatu CPAP odczuwa znaczną ulgę.

Aparat CPAP należy wcześniej odpowiednio ustawić. Podłącza się go przed snem, a wyłącza po nocnym odpoczynku. Jeśli dziecko ma zwyczaj ucinać sobie drzemki w ciągu dnia, na ten czas również warto włączyć urządzenie. Co ciekawe, mali pacjenci zazwyczaj lepiej tolerują pierwszy kontakt z CPAP niż dorośli, którym trudno się przyzwyczaić do snu w oprzyrządowaniu.

Urządzenia dzielimy na stałociśnieniowe oraz automatyczne. Pierwsze wtłaczają ciśnienie w drogi oddechowe pod ustawionym wcześniej, stałym ciśnieniem. Drugie dostosowują je w reakcji na epizody bezdechu. Co istotne, aparaty CPAP automatyczne mogą zapisywać dane dotyczące snu małego pacjenta. Dają one lekarzowi ważną wskazówkę dotyczącą postępów i dalszego leczenia.

Czy można stosować aparaty CPAP u dzieci?

Przed zastosowaniem leczenia wspomaganego aparatem CPAP u dzieci konieczna jest konsultacja nie tylko laryngologiczna, ale często też ortodontyczna. Nieraz konieczne jest uzyskanie opinii chirurga szczękowego. Obecnie mamy na rynku aparatu CPAP dostosowane do potrzeb małych pacjentów – różnią się przede wszystkim wielkością masek. Niektóre modele zostały dodatkowo wzbogacone atrakcyjnymi dla najmłodszych elementami, np. motywami zwierzęcymi na masce.

Leczenie przy użyciu aparatu CPAP u dzieci musi być prowadzone pod kierownictwem doświadczonego specjalisty – laryngologa. Bardzo ważne jest prawidłowe ustawienie ciśnienia powietrza wtłaczanego przez urządzenie. Choć aparaty CPAP nie są najtańsze, warto wybrać w tym wypadku model sprawdzonego producenta, dysponujący „delikatniejszym” algorytmem przeznaczonym dla kobiet. Na takich aparatach można ustawić słabsze ciśnienie – odpowiednie dla dziecka.

Lekarz musi mieć też kontrolę nad postępem leczenia. W krótkim czasie u małego pacjenta powinny zniknąć dzienne objawy, takie jak m.in. senność dzienna czy problemy z koncentracją. Tylko w takim wypadku zastosowanie aparatu CPAP ma rzeczywistą wartość terapeutyczną. W warszawskiej klinice laryngologicznej Mille Medica działają cenieni laryngolodzy wyspecjalizowani w leczeniu bezdechu sennego u dzieci.

Ile kosztuje aparat CPAP?

Za najtańsze urządzenia stałociśnieniowe zapłacimy około 2 tys. zł. Za najbardziej zaawansowane aparaty CPAP automatyczne – nawet 6-7 tys. Warto jednak pamiętać o możliwości uzyskania częściowej refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia, która wynosi około 1.900 zł. Istnieje też opcja wypożyczenia aparatu – to dobra alternatywa szczególnie dla tych rodziców, którzy nie są pewni efektu takiego leczenia. Aparat CPAP można wypożyczać w stałym abonamencie lub zakupić po przetestowaniu.