Uspać czy uśpić dziecko – która forma jest poprawna? Słownik nie pozostawia wątpliwości

Język polski bywa niekiedy bardzo skomplikowany i zaskakujący. Jednocześnie jest na tyle plastyczny, że pozwala w dość łatwy i naturalny tworzyć nowe formy wyrazów czy nowe słowa, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Nie wszystkie nowości są jednak zgodne z normą językową. A jak jest ze słowami uspać czy uśpić w znaczeniu “położyć kogo spać”? Która forma jest poprawna? Co na ten temat mówią nam słowniki?

Iza

02.12.2022

Mówimy uspać czy uśpić dziecko?

Coraz częściej zdarza się usłyszeć słowo “uspać” w rozumieniu ‘położyć kogoś spać, ułożyć, utulić do snu’. Niestety zgodnie z aktualną normą językową oraz regułami tworzenia nowych wyrazów w polszczyźnie jest to wyraz zupełnie niepoprawny. Żaden słownik nie odnotowuje takiej dokonanej formy czasownika. Mówienie więc np. “uspałam dziecko”, “idę uspać dziecko” jest uznawane za błąd językowy.

Skąd wzięła się ta niewłaściwa forma? Osoby posługujące się tym wyrazem często argumentują swój wybór, twierdząc, że słowo uśpić (np. uśpiłam dziecko) kojarzy im się z czynnością uśmiercania zwierząt u weterynarza. Nie jest to jednak poprawne i logiczne uzasadnienie. Czasownik “uśpić” ma po prostu kilka różnych znaczeń, które można bez problemu odnaleźć w słownikach języka polskiego.

uśpić (czasownik dokonany) — usypiać (czasownik niedokonany)
1. «spowodować, żeby ktoś usnął»
2. «spowodować, że coś trwa w bezruchu»
3. «pozbawić coś siły, intensywności»
4. «poddać narkozie»
5. «uśmiercić zwierzę przez podanie mu środka farmakologicznego»Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN

Na podstawie definicji pochodzącej z Internetowego Słownika Języka Polskiego PWN łatwo można stwierdzić, że wyraz ten może mieć różne znaczenia, a wszystko zależy od kontekstu, w jakim go wypowiadamy. Nie ma zatem mowy o tym, aby słysząc: “uśpiłam dziecko”, ktokolwiek mógł pomyśleć o usypianiu jak w przypadku zwierzęcia u weterynarza.

Co ważne, czasownik dokonany “uspać” nie istniał w języku polskim nigdy, nawet w polszczyźnie dawnej. Być może jego powstanie uzasadnia również pewna reguła pozwalająca tworzyć takie pary jak: sypiać – spać czy odsypiać – odespać. Na tej samej zasadzie jednak nie można powiedzieć: usypiać – uspać.

Zobacz: pani czy Pani: kiedy wyraz “pani” piszemy z wielkiej, a kiedy z małej litery?

“Uspać” – słownik

W słownikach poprawnej polszczyzny nie znajdziemy takiej formy jak “uspać”, ponieważ nie istnieje i – jeśli już ktoś się nią posługuje – to znaczy, że popełnia błąd językowy. Jedyną odnotowywaną przez słowniki, poprawną formą czasownika dokonanego w znaczeniu “kłaść kogoś spać” jest “uśpić” (niedokonany “usypiać”).

Sprawdź: Jak napisać rozprawkę? Poznaj najważniejsze zasady pisania rozprawki. Kluczowy jest schemat

Czytelnicy pytają, czy mówi się uśpić czy uspać

Uśpić czy uspać dziecko?

Jedyna poprawna forma to “uśpić” w rozumieniu “położyć kogo spać”.

Uspałam czy uśpiłam dziecko – która forma poprawna?

Wyłącznie “uśpiłam dziecko” – “uspałam” jest formą błędną.

Zobacz też:

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Rodzice.pl
Starsze dziecko
Edukacja i psychologia
Język polski
Uspać czy uśpić dziecko – która forma jest poprawna? Słownik nie pozostawia wątpliwości

Ciekawostki, Rodzice

Skąd pochodzi moje nazwisko? Odkryj korzenie i poznaj historię swojego nazwiska

Każdy choć raz, z czystej ciekawości, zastanawiał się, jakie jest pochodzenie jego nazwiska. Nasze dane mogą bowiem nieść wiele ciekawych informacji m.in. skąd może wywodzić się nasze nazwisko czy jaki...