Węzły chłonne: Strażnicy zdrowia dziecka

Czym są węzły chłonne?

Węzły chłonne mają kształt fasoli o długości od 1 do 25 milimetrów. Jako część układu limfatycznego są rozproszone po całym ciele. Pojedynczo lub w większych skupiskach występują m.in. na szyi, w pachwinach, pod pachami oraz kolanami, w żuchwie itd. Łączy je sieć naczyń limfatycznych, którymi transportowana jest chłonka – węzły ją filtrują, a następnie trafia do krwi.

Czy to “filtrowanie” ma znaczenie dla odporności?

Węzły chłonne są barierą ochronną, która chroni dziecko. Podczas filtrowania chłonki wychwytują bakterie, wirusy i pasożyty krążące w organizmie. Węzły zatrzymują też toksyny, metale ciężkie, martwe i zmienione (także nowotworowe) komórki.

Jakie inne zadania pełnią węzły chłonne?

Są miejscem „szkolenia” nowych komórek odpornościowych. Młode, dopiero co powstałe komórki, nie potrafią odróżnić intruza (np. bakterii) od elementów własnego organizmu. Muszą się tego nauczyć. Bez tej wiedzy niszczyłyby organizm. Poza tym, gdy węzeł chłonny wychwyci nieproszonego gościa, znajdujące się w nim komórki (limfocyty) zaczynają produkować przeciwciała, które docierają z krwią do każdego zakątka organizmu w poszukiwaniu pozostałych intruzów.

Węzły chłonne są niczym ośrodek szkoleniowy

To w nich komórki odpornościowe uczą się odróżniać bakterie i innych nieproszonych gości od zdrowych komórek własnego ciała. Bez tej wiedzy limfocyty niszczyłyby własny organizm. Gdy już węzeł chłonny przechwyci i zdemaskuje wroga, zaczyna produkować przeciwciała, które docierają do każdego zakątka organizmu szukając pozostałych intruzów.

Jak duże są węzły chłonne?

Zazwyczaj mają kilka milimetrów długości, ale w czasie infekcji, gdy wewnątrz nich toczy się walka ulegają powiększeniu. Łatwo to zauważyć dotykając palcami węzłów chłonnych położonych tuż pod skórą. Właśnie dlatego ich badanie powinno być stałym elementem każdej wizyty u lekarza niezależnie od tego, czy malec jest chory, czy lekarz sprawdza jego kondycję przed szczepieniem. Co gdy trzeba zbadać węzły położone głęboko w brzuszku lub klatce piersiowej? Zdarza się to rzadko, ale wówczas z pomocą przychodzą zdjęcia RTG, USG albo tomografia komputerowa.

Przyczyny powiększenia węzłów chłonnych

Powiększone węzły chłonne u noworodka, niemowlaka czy starszego dziecka zazwyczaj są objawem toczącej się infekcji. W zależności od choroby węzły powiększone są miejscowo (np. pod brodą w przypadku anginy) lub w całym ciele (jak podczas mononukleozy). “Wyskakiwanie guzków”, jak czasami rodzice mówią o powiększonych węzłach, może być spowodowane szczepieniem, alergią, a nawet drobnym skaleczeniem. Może to być także oznaka nadwrażliwości na niektóre leki i skutek chorób reumatycznych.

Nabrzmiałe podczas infekcji węzły chłonne są bolesne, a skóra wokół nich może nawet być zaczerwieniona. Węzły chłonne u noworodków czy niemowląt mogą być powiększone nawet wtedy, gdy trudno zaobserwować jakiekolwiek inne obajwy infekcji. Wystarczy chociażby stan podgorączkowy u dziecka.

Węzły chłonne zmieniają swoją wielkość również podczas choroby nowotworowej, ale wówczas nie bolą. Ich rola polega na pilnowaniu, by zmienione chorobowo komórki nie rozprzestrzeniły sę po całym organizmie.

Dziecko ma powiększone węzły chłonne – co robić?

Powiększone na skutek infekcji węzły chłonne potrzebują trochę czasu na powrót do swych normalnych rozmiarów. U niemowląt często zaraz po katarze zaczynają np. wyrzynać się zęby lub nadchodzi czas na kolejne szczepienie. W tej sytuacji “guzki” na szyi dziecka nie mają szans, by szybko się zmniejszyć. I choć powiększone węzły chłonne u noworodków, niemowląt i małych dzieci to dość powszechne zjawisko, nie należy go lekceważyć. Po kilku tygodniach trzeba udać się do lekarza i poprosić o skierowanie na właściwe badania krwi i moczu.

W których miejscach możesz zbadać węzły chłonne u dziecka?

• w okolicach potylicy
• za uszami
• pod brodą
• na szyi
• nad obojczykami
• pod pachami
• w dołach łokciowych
• pod kolanami
• w pachwinach

Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych

W jakich sytuacjach dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych?

• powiększenie węzłów chłonnych w całym ciele podczas mononukleozy zakaźnej;
• zapalenie oskrzeli lub płuc: powiększone węzły umiejscowione są na głowie i szyi;
• podczas różyczki powiększone są węzły za uszami i na karku;
• infekcja układu moczowego: powiększone węzły chłonne w okolicach pachwin;
• zapalenie ucha charakteryzuje się powiększeniem węzłów chłonnych za małżowiną uszną;
• objawem przeziębienia są powiększone węzły na głowie i szyi;
• powiększenie większości węzłów chłonnych tuż pod brodą podczas anginy;
• choroba kociego pazura objawia się m.in. powiększonymi węzłami w pobliżu miejsca zranienia przez kota;
• powiększone węzły chłonne u niemowlaka po szczepieniu.